Malaysia tegas kuat kuasa pelesenan media sosial di tengah bantahan

Kerajaan Malaysia pada Selasa bertegas enggan menarik balik keputusan menguatkuasakan undang-undang baharu mewajibkan perkhidmatan media sosial yang besar mendapatkan lesen tahunan untuk beroperasi, dengan menyatakan syarikat multinasional yang menjalankan platform tersebut mungkin berkuasa tetapi undang-undang negara itu tidak boleh digugat.

Sehari sebelum itu, kumpulan industri termasuk Google, X dan Apple mendesak kerajaan supaya menghentikan peraturan yang bakal dikuatkuasakan pada 1 Januari tahun depan dengan menyatakan ia tidak jelas dan menghalang inovasi sambil memberikan jaminan akan menangani isu jenayah kewangan dalam talian dan gangguan serta penderaan terhadap kanak-kanak.

Keperluan pelesenan bakal berkuat kuasa pada 1 Januari 2025, menyasarkan media sosial dan platform pemesejan dengan lebih lapan juta pengguna termasuk Facebook, WhatsApp dan X dengan platform yang gagal mematuhi peraturan tersebut berdepan hukuman denda yang tinggi sehingga RM500,000 (AS$115,000).

“Kerajaan tidak akan menangguhkan penguatkuasaan kerangka kawal selia itu. Kami telah mempertimbangkan semua aspek dan Malaysia terbuka kepada perbincangan [dengan semua platform media sosial],” kata Menteri Komunikasi Fahmi Fadzil pada satu sidang media di Selangor.

Ditanya kemungkinan pelaksanaan kerangka kawal selia itu akan menyebabkan syarikat asing menarik diri daripada beroperasi di negara ini, Fahmi berkata: “Syarikat teknologi besar adalah besar, tetapi undang-undang kita lebih besar. Jika mereka mahu beroperasi di Malaysia, mereka mesti menghormati dan mematuhi undang-undang kita.”

Keputusan untuk meneruskan kerangka kawal selia itu dibuat di tengah kebimbangan yang meningkat tentang jenayah siber, penipuan dalam talian, perjudian dan buli siber di Malaysia khususnya berkaitan dengan melindungi kanak-kanak, kata agensi kawal selia telekomunikasi negara itu.

Gabungan Internet Asia (AIC) yang mewakili gergasi teknologi seperti Meta, Google, dan X telah lantang mengkritik kerangka kawal selia baharu tersebut.

Dalam surat terbuka kepada Perdana Menteri Malaysia Anwar Ibrahim pada Isnin, gabungan itu memberi amaran bahawa peraturan itu boleh menyekat inovasi dan menghalang pelaburan kerana kerumitan dan kos pematuhan yang tinggi.

AIC turut melahirkan kebimbangan mengenai kekurangan rundingan dengan pihak industri sebelum peraturan itu diumumkan, selain tempoh penangguhan selama lima bulan daripada tarikh pewartaan dasar itu pada 1 Ogos untuk proses permohonan dan mematuhi perlesenan.

“Saya bersedia untuk berjumpa dengan AIC. Apa yang saya dimaklumkan, SKMM (Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia) sudah bertemu dengan AIC pada Mei lepas, namun AIC minta masa sebulan untuk mereka sampaikan pandangan kepada SKMM tetapi mereka minta pula dilanjutkan, bukan sekali tapi beberapa kali,” kata Fahmi.

“Kerajaan Malaysia kekal teguh dalam melaksanakan kerangka kawal selia untuk memastikan Internet lebih selamat untuk rakyat Malaysia, terutamanya untuk kanak-kanak dan keluarga.”

Kebimbangan yang dibangkitkan AIC melibatkan kritikan terhadap keperluan pelesenan yang berkemungkinan mengenakan liabiliti jenayah ke atas penyedia perkhidmatan kandungan yang dijana pengguna dan mewajibkan keperluan menyederhanakan pengisian yang ketat.

Kebimbangan khusus ialah keperluan untuk platform media sosial mendapatkan kelulusan daripada Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (Jakim) bagi kandungan agama serta potensi permintaan mengeluarkan kandungan secara meluas daripada Kementerian Komunikasi dengan masa pemulihan yang tidak realistik.

Surat AIC sepanjang 12 muka surat itu juga mengkritik rangka kawal selia yang memerlukan penyedia perkhidmatan menyumbang kepada Dana Pemberian Perkhidmatan Sejagat (USP) Malaysia yang bertujuan untuk merapatkan jurang digital di negara itu.

Menurut gabungan tersebut, kewajipan itu boleh memberi beban kewangan yang tidak wajar kepada syarikat dan mengganggu operasi mereka. Ia boleh menjejaskan pelaburan asing dan melemahkan daya saing Malaysia di peringkat global, kata kumpulan berkenaan.

Dalam pada itu, SKMM dalam surat lapan muka surat sebagai membalas surat AIC itu mengkritik tindakan kumpulan tersebut yang menurunkan versi asal surat berkenaan yang dihantar pada 23 Ogos daripada laman webnya.

Tindakan itu dibuat setelah syarikat e-hailing, Grab Malaysia menafikan ia telah dirujuk dalam perkara itu setelah logo syarikatnya turut dipaparkan dalam versi asal surat AIC itu.

Dalam versi kedua suratnya pada 26 Ogos, AIC telah menyingkirkan logo sejumlah syarikat Asia termasuk Grab Malaysia.

Muktamad garis panduan

Dalam surat balasan itu, SKMM pada Selasa menyangkal segala dakwaan AIC dan menyatakan gabungan itu telah terlibat dengan sewajarnya dalam perbincangan mengenai kerangka kawal selia pelesenan dengan wakil kumpulan itu dan syarikat teknologi individu sebelum pengumuman dibuat mengenai dasar itu.

“SKMM menafikan semua dakwaan AIC terhadap kerangka kawal selia pelesenan bagi penyedia perkhidmatan dalam talian (OSP) di bawah Akta Komunikasi dan Multimedia 1998,” tulis suruhanjaya itu.

“Rundingan awam sedang dirancang sebagai sebahagian daripada proses memperhalusi dan memuktamadkan garis panduan dan memastikan semua kebimbangan ditangani secara adil serta telus.”

SKMM berkata tempoh penangguhan selama lima bulan sebelum penguatkuasaan kerangka kawal selia itu adalah munasabah dan sejajar dengan amalan terbaik antarabangsa.

BenarNews menghubungi AIC untuk mengulas mengenai surat pengawal selia Internet itu tetapi masih belum menerima maklum balas.

Terdahulu pada Ogos, Menteri Fahmi bertemu dengan beberapa syarikat media sosial di Singapura untuk membincangkan isu pelesenan dan melaporkan "hasil positif" daripada perbincangan tersebut.

Pada kesempatan lain, pegawai dari Meta Asia dibawa ke pejabat Perdana Menteri Anwar untuk mendapatkan penjelasan selepas pejabat itu menyatakan rasa jelek terhadap keputusan Meta menurunkan hantaran ucapan takziah untuk Ismail Haniyeh, pemimpin Hamas yang terbunuh di Tehran, Iran.

Dalam pada itu, Benjamin Loh, pensyarah kanan pengajian media di Taylor’s University di Malaysia berkata pertikaian yang berterusan boleh menyebabkan ketegangan lebih meluas antara undang-undang negara dan operasi gergasi teknologi global.

“Malaysia mempunyai pandangan yang bertentangan dengan firma teknologi tersebut. Jika mereka mengadakan perbincangan, maka ia sepatutnya disimpan secara tertutup,” kata Loh kepada BenarNews.

Sementara itu, Harris Zainul, timbalan pengarah penyelidikan di Institut Kajian Strategik dan Antarabangsa Malaysia berkata kebimbangan firma teknologi ini adalah sah tetapi masih terlalu awal untuk mengetahui sama ada ia memerlukan perhatian serius atau sebaliknya.

“Terdapat kebimbangan yang sah dengan kerangka kawal selia pelesenan seperti kandungan Kod Tatacara yang akan datang. Namun untuk menjadi lebih jelas, kandungan kod itu masih belum dimuktamadkan dan SKMM akan melibatkan pihak pemegang taruh dalam bengkel pada minggu depan,” kata Zainul kepada BenarNews.

"Dengan kata lain, masih terlalu awal untuk menyatakan tentang kebimbangan terhadap kerangka kawal selia baharu itu."

Zainul juga menegaskan bahawa walaupun peraturan kendiri oleh syarikat teknologi telah terbukti tidak berkesan dalam membendung kemudaratan dalam talian seperti penipuan, bahan penderaan seksual kanak-kanak dan buli siber, tindak balas kerajaan yang keras juga boleh membawa akibat yang tidak diingini.

“Tiada sesiapa yang menyeru untuk menyekat kebebasan bersuara. Sebaliknya, persoalannya ialah bagaimanakah kita mengimbangi antara mengenakan akauntabiliti pada platform tersebut sambil memastikan ruang untuk kerajaan bertindak melampaui batas dapat dihadkan," katanya.